Pasi u spikas në fushën gazetareske dhe letrare, duke u futur edhe në politikë, abraham valdelomar U zgjodh deputet për Ica. Mirëpo, jeta e tij u ndërpre tragjikisht në Ayacucho, ku pësoi një aksident fatal më 3 nëntor 1919, në hotelin e qytetit ku mbahej Kongresi Rajonal.
Pavarësisht vdekjes së tij të parakohshme, trashëgimia e tij letrare ka vazhduar të forcohet gjatë dekadave, veçanërisht falë tregime, poezi dhe rrëfime, cilësia dhe rëndësia e të cilit e kanë pozicionuar atë si një nga shkrimtarët më me ndikim peruan të shekullit të 20-të.
Një jetë e shkurtuar në kulmin e saj
Valdelomar ishte vetëm 31 vjeç kur humbi jetën. Vepra e tij, edhe pse sasiorisht jo shumë e gjerë, është shumë domethënëse në aspektin letrar. Çfarë do të kishte arritur Valdelomar nëse do të kishte jetuar më gjatë?
Pa dyshim, ndikimi i tij do të ishte edhe më i madh. Kontributet e tij ishin thelbësore si në poezi ashtu edhe në rrëfim, duke e bërë të qartë talentin e tij unik dhe aftësinë e tij për të transformuar letërsinë peruane.
Cilësia formale e punës suaj
Vepra letrare e Valdelomar nuk është e shumtë, por dallohet për cilësinë e padyshimtë formale dhe rëndësinë e saj të madhe në kontekstin kulturor peruan.. Ndikimi i tij ka qenë i tillë që, së bashku me César Vallejo, është një nga autorët më të studiuar dhe më të lexuar në shkolla dhe institucione arsimore në Peru. Kjo e bën të qartë se Valdelomar jo vetëm la gjurmë në qarqet letrare më të zgjedhura, por edhe përmes sistemit arsimor arriti një lidhje të thellë me popullin peruan.
Stili i tij unik, i cili përzien kostumbrizmin dhe fantastiken, e lejoi atë të tregonte histori me gjallëri të thellë, duke pretenduar personazhe nga konteksti i tij provincial dhe peizazhet rurale të Perusë. Kjo e bën një referencë thelbësore për të kuptuar zhvillimin e tregimeve të shkurtra në vend.
Një tregimtar i gjithanshëm
Valdelomar ishte një autor që mbuloi zhanre të ndryshme letrare gjatë karrierës së tij të shkurtër por produktive. Ndër zhanret e tij të trajtuara janë poezi, tregime, ese, kronika publicistike dhe drama. Poezia e tij, veçanërisht, vlerësohet për të thjeshtësia, lirizmi dhe spontaniteti. Shumë e konsiderojnë atë një nga figurat më të mëdha letrare të Perusë për aftësinë e tij për të projektuar ndjenja të thella duke përdorur një gjuhë të arritshme dhe të fuqishme.
Ndër poezitë më të njohura të Valdelomarit, melankolik "Tristicia"dhe poezia emocionale"Vëllai i munguar në darkën e Pashkës”, të dyja pjesët që u bënë shpejt klasike të poezisë peruane dhe vazhdojnë të studiohen në shkollat dhe universitetet peruane.
Për sa i përket zhanrit narrativ, pikërisht aty duket se shkrimtari ka lënë më të mirën. Kritikët pranojnë se Valdelomar pretendoi personazhet e qytetit dhe peizazhet provinciale me një freski dhe realizëm të panjohur deri tani në letërsinë e vendit të tij. Kjo qasje e lejoi atë të zhvillonte një rrëfim që kapte jetën rurale në një mënyrë të sinqertë dhe plot ngjyra, duke prekur temat universale përmes qenieve lokale. Disa nga veprat e tij më emblematike në këtë zhanër përfshijnë histori të tilla të njohura si "Fluturimi i Kondoreve","Hipokampusi i artë","Hebaristo, shelgu që vdiq nga dashuria"Dhe"Sytë e Judës".
Veprat kryesore të tregimit
- Fluturimi i Kondoreve (1914): Kjo vepër përshkruan magjepsjen e fëmijërisë së Abrahamit me cirkun dhe bukurinë e një artisti të ri të trapezit me nofkën Miss Orchid. Është pjesë e tregimeve të tij më të famshme për lirikën e saj delikate dhe evokimin e fëmijërisë.
- Hipokampusi i artë (1914): Në këtë histori fantastike të jashtëzakonshme, autori përzien elemente të mitologjisë greke me kulturën popullore peruane, duke arritur një histori intriguese plot simbolikë. Historia karakterizohet nga përdorimi i lartë i gjuhës poetike dhe toni i saj i zymtë.
- Poçari: Në këtë histori, Valdelomar rrëfen me shumë detaje jetën e një personi mestizo të bllokuar mes dy botëve. Historia shquhet për pasqyrimin e tensioneve sociale dhe kulturore të kohës së saj.
- Sytë e Judës (1914): Bazuar në përvojën personale të autorit, kjo histori trajton tema të dendura si vdekja nga një këndvështrim thellësisht njerëzor. Valdelomar arrin të kapë ndjenjën e mungesës së shpresës që mund të lindë në tragjeditë e përditshme përmes një historie prekëse ku luan një fëmijë.
Përtej tregimeve: Poezia dhe teatri në veprën e Valdelomar
Edhe pse i njohur kryesisht si shkrimtar i tregimeve të shkurtra, Valdelomar gjithashtu u fut me sukses në poezi dhe teatër. Ndër përmbledhjet e tij me poezi, kompozime intime si "Tristicia”, ku autori ekspozon shpirtin dhe ndjeshmërinë e tij lirike.
Në fushën dramatike, Valdelomar bëri përpjekje të dukshme si vepra e tij "Purslane”, një tragjedi baritore që u prit shumë mirë nga kritikët e kohës së saj, pavarësisht se ishte e paplotë.
Trashëgimia e Valdelomarit në letërsinë peruane
Valdelomar luajti një rol themelor në historinë letrare peruane. Ai ishte një nga themeluesit e Lëvizja Kolonide, një lëvizje letrare që u dallua në gjysmën e parë të shekullit të 20-të dhe që ishte çelësi i evolucionit të modernizmit në Peru. Revista e tij homonime, "Colónida", ishte një hapësirë botimi që ndihmoi në shpërndarjen e veprave të tij dhe të shkrimtarëve të tjerë të rëndësishëm bashkëkohorë peruan.
Së bashku me autorë të tillë si César Vallejo, Valdelomar konsiderohet një nga pionierët e letërsia moderne peruane. Interesimi i tij për stilin modernist dhe aftësia e tij për të portretizuar mjedisin provincial në një mënyrë kaq të pasur e vendosën atë në ballë të kohës së tij. Për më tepër, poezia e tij, e cila evoluoi nga modernizmi në postmodernizëm, e bën atë një autor që nuk pushoi së eksperimentuari me forma të reja shprehjeje deri në fund të ditëve të tij.
Ndikimi i punës së tij në letërsinë e Amerikës Latine
Pavarësisht jetës së tij të shkurtër, puna e Valdelomar pati një ndikim të konsiderueshëm brenda dhe jashtë Perusë. Disa nga tregimet e tij janë përkthyer në gjuhë të tjera dhe emri i tij shfaqet në antologji të ndryshme të letërsisë latino-amerikane.. Në fakt, disa nga tregimet e tij janë interpretuar si përparim i realizmit magjik, një prirje që do të promovohej më vonë nga autorë të tillë si Gabriel García Márquez.
Është e rëndësishme të theksohet se Valdelomar nuk ishte vetëm një pararendës letrar, por gjithashtu një akademik me ndikim, e cila nxiti reflektimin mbi veprën letrare në revistat me qarkullim të gjerë. Prodhimi dhe stili i tij kanë lënë gjurmë në brezat e shkrimtarëve të mëvonshëm, të cilët shohin te Valdelomar jo vetëm një shkrimtar të talentuar, por edhe një udhëheqës intelektual të kohës së tij.
Valdelomar vazhdon të jetë, më shumë se një shekull pas vdekjes së tij, a figurë themelore në panoramën kulturore peruane. Tregimet dhe poezitë e tij lexohen dhe studiohen vazhdimisht, dhe trashëgimia e tij është konsideruar si Trashëgimia Kulturore e Kombit nga Biblioteka Kombëtare e Perusë.
Letërsia peruane, pa dyshim, nuk mund të kuptohet plotësisht pa marrë parasysh kontributin e vyer të Abraham Valdelomar, një njeri që diti të portretizojë si pak të tjerë jetën dhe ndjenjat e njeriut të zakonshëm në një vend ende në kërkim të identitetit të tij kulturor. .