Në më shumë se një rast kemi dëgjuar mitin e Bigfoot. Megjithatë, ajo që filloi si një legjendë ka fituar njëfarë interesi në komunitetin shkencor, veçanërisht me kërkimet e fundit nga Universiteti i Oksfordit dhe Muzeu i Zoologjisë së Lozanës, të cilët kanë propozuar të ndjekin Gjurmët gjenetike të gishtave të Yetit. Testet gjenetike që po kryejnë kërkojnë të përcaktojnë ekzistencën e mundshme të një humanoidi të paklasifikuar brenda gjenetikës moderne njerëzore, një zbulim që mund të revolucionarizojë të kuptuarit tonë për evolucionin njerëzor.
Kush është Bigfoot?
Bigfoot, i njohur gjithashtu si Bigfoot ose Sasquatch, Përshkruhet si një krijesë me pamjen e një primati gjigant, e mbuluar me flokë dhe me një lartësi imponuese që varion nga 1.83 deri në 2.13 metra. Legjendat e pranisë së saj u përhapën në të gjithë Amerikën veriperëndimore, veçanërisht në malet dhe pyjet e Shteteve të Bashkuara dhe Kanadasë.
Për dekada, shikimet e kësaj krijese janë raportuar në pjesë të ndryshme të botës. Megjithatë, shumica e këtyre llogarive janë hedhur poshtë si mashtrime ose fenomene natyrore të keqinterpretuara. Megjithëse provat fizike të ekzistencës së Bigfoot-it kanë qenë të pakapshme, kjo nuk i ka penguar shkencëtarët si Bryan Sykes, nga Kolegji Wolfson, Oxford, i cili ka vendosur të kryejë kërkime sistematike për të analizuar mbetjet që dyshohet se i atribuohen kësaj krijese mitike.
Kërkimi shkencor: Çfarë kërkojnë të demonstrojnë?
Përpjekjet e fundit shkencore nuk janë përqendruar vetëm në përcaktimin e ekzistencës së Bigfoot, por edhe në hetimin e humanoidëve të tjerë legjendar si p.sh. yeti (burri i dëborës i Himalajeve), Migoi, Almasti i maleve të Kaukazit dhe Orang Pendek i Sumatrës.
Projekti i Sykes e bazon kërkimin e tij në një përmbledhje të provave të grumbulluara gjatë pesëdhjetë viteve nga zoologu Bernard Heuvelmans, i njohur për eksplorimet dhe kërkimin e tij për specie të pazbuluara. Ky koleksion përfshin mbetje flokësh, gjurmë këmbësh dhe fragmente të tjera organike të cilat, përmes testeve gjenetike të avancuara, po analizohen për të gjetur ndonjë provë të ADN-së që nuk përputhet me speciet tashmë të njohura.
Testimi i ADN-së, i cili në të kaluarën lejonte vetëm analiza të kufizuara, është përmirësuar ndjeshëm falë përparimit të shkencës mjeko-ligjore. Kjo ka lejuar që mostrat e vjetra të flokëve ose mbetjeve të tjera të përpunohen me saktësi shumë më të madhe, duke ofruar rezultate më përfundimtare. Nëse testet tregojnë ADN unike, kjo mund të sugjerojë ekzistencën e një specie të paregjistruar hominid në kohët tona moderne.
Çfarë është gjetur deri tani?
Deri më sot, rezultatet kanë qenë të përziera. Sipas profesor Sykes, nga mostrat e analizuara, disa kanë rezultuar se janë nga kafshë të zakonshme, si arinj, kuaj dhe rakun. Megjithatë, Ka raste intriguese, si zbulimi i qimeve që treguan një korrespondencë me ADN-në e një fosili të një ariu polar. (Ursus maritimus) nga më shumë se 40.000 vjet më parë, duke ngritur pyetje të mëtejshme në lidhje me lidhjet e mundshme midis këtyre pamjeve dhe specieve të zhdukura ose hibrideve të kafshëve.
Një shembull i mrekullueshëm i këtij hulumtimi ishte zbulimi i ADN-së së lidhur me një paraardhës të përbashkët të arinjve polarë dhe arinjve kafe në mostrat e mbledhura në Himalaje. Kjo lidhje gjenetike çoi në hipotezën se disa nga legjendat e Yetit mund të bazoheshin në pamjet e një specie të panjohur ariu që mund të ketë banuar në rajone të largëta.
Misteret e Yeti: Hibridizimi apo mbijetesa?
Rasti i Yeti-t ka qenë subjekt i magjepsjes për më shumë se 70 vjet. Në vitin 1951, një ekspeditë në malin Everest e udhëhequr nga alpinisti britanik Eric Shipton u kthye me imazhe të gjurmëve gjigante në dëborë. Këto fotografi ngjallën një valë interesi që vazhdon edhe sot e kësaj dite.
Disa shkencëtarë kanë teorizuar se Yeti mund të jetë një specie hibride, e ardhur nga Gigantopiteku, një primat gjigant që jetoi në Azi deri afërsisht 100.000 vjet më parë. Kjo lidhje, edhe pse spekulative, është një nga teoritë e shumta që frymëzon studiuesit të vazhdojnë kërkimin e përgjigjeve në malet e mbuluara me borë të Himalajeve.
Bigfoot dhe Homo sapiens? Hipoteza të reja
Përveç mundësisë që Bigfoot është një specie e pazbuluar, ka hipoteza që sugjerojnë se mund të jetë një degë e izoluar e Neandertalëve ose një specie tjetër njerëzore e zhdukur që mbijetoi në streha të largëta. Kjo është veçanërisht e rëndësishme, duke pasur parasysh se studimet e fundit kanë treguar se ADN-ja e Neandertalit është pjesë e gjenomit të njerëzve modernë, në një përqindje të vogël.
Kjo përzierje gjenetike me speciet e lashta njerëzore ka bërë që disa të sugjerojnë se Bigfoot mund të jetë një hominid i mbijetuar, gjë që do të shpjegonte pamjet e shumta në zona të largëta malore ku kushtet ekstreme do ta kishin lejuar këtë specie të jetonte relativisht e izoluar nga pjesa tjetër e njerëzimit.
Testimi i ADN-së: Rezultatet e deritanishme dhe hapat e ardhshëm
Në vitet e fundit, janë testuar mostra të shumta flokësh dhe mbetjesh të tjera që i atribuohen Yeti dhe Bigfoot. Disa nga rezultatet e marra kanë qenë befasuese. Për shembull:
- Flokët e mbledhura në Himalaje që rezultuan se i përkasin arinjve të murrmë dhe kuajve.
- Një mostër flokësh nga Bigfoot i mundshëm në Amerikën e Veriut që doli të ishte nga një ari i zi.
- Megjithatë, dy mostra flokësh të analizuara në Butan dhe Ladakh treguan përputhje gjenetike me ADN-në nga fosilet e ariut polar të 40.000 viteve më parë, duke ngritur hipoteza të reja për një hibrid të mundshëm midis arinjve polarë dhe arinjve kafe.
Kjo dëshmi është botuar në revista të njohura shkencore, si Proceedings of the Royal Society B, duke i ofruar akademisë një bazë rigoroze për kërkime të mëtejshme mbi këto legjenda magjepsëse. Edhe pse asnjë provë përfundimtare e ekzistencës së Bigfoot ose Yeti nuk është gjetur deri më tani, Përparimet gjenetike vazhdojnë të hapin mundësi të reja për analiza më thellë.
Roli i dëshmitarëve dhe shikimeve
Interesi për krijesa si Yeti dhe Bigfoot nuk bazohet vetëm në prova fizike, por edhe në raporte të shumta të shikimeve. Nga Amerika e Veriut në Azi, Ka qindra njerëz që pretendojnë se kanë parë krijesa me shtat të madh, i mbuluar me flokë dhe me karakteristika të ngjashme me ato të përshkruara në legjenda.
Këto histori janë mbledhur nga shkencëtarë të cilët aplikojnë teknika të reja për t'i trajtuar ato me një qasje më sistematike. Njerëzit që kanë raportuar shikime u kërkohet të japin ndonjë fragment ose gjurmë fizike që lidhet me këto krijesa. Pavarësisht skepticizmit të përgjithshëm, dëshmitarët këmbëngulin se ajo që ata kanë parë nuk mund të shpjegohet si gabime të thjeshta të perceptimit.
Çdo vit, ka pamje të reja Bigfoot, veçanërisht në zonat pyjore të Shteteve të Bashkuara veriperëndimore. Megjithëse shumë prej këtyre raporteve janë hedhur poshtë si mashtrime ose konfuzion me kafshë të tjera, këmbëngulja e këtyre historive vazhdon të ushqejë dëshirën për të gjetur prova përfundimtare.
Edhe pse ekzistenca e Bigfoot ose Yeti nuk është konfirmuar ende, Kërkimi shkencor ofron një platformë solide për të shqyrtuar më tej provat. Përmirësimet në teknologjinë gjenetike na sjellin më afër zgjidhjes së një prej mistereve më intriguese në kriptozoologji.